Łask

Łask to miasto w woj. łódzkim, w powiecie łaskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łask. Położone na Wysoczyźnie Łaskiej, nad Grabią. Do łaska zajechaliśmy głównie dlatego, że znajduje się tutaj mały browar o nazwie KOREB.

Łask na mapie google

W Łasku znajduje się również Kościół p.w. Świętego Ducha. Jest to jedna ze starszych i najcenniejszych drewnianych budowli sakralnych w regionie łódzkim Został wzniesiony w 1666 r., - na miejscu spalonej rok wcześniej kaplicy - z inicjatywy kanonika łaskiego Macieja Szklarskiego przez rzemieślników łaskich. Jest to budowla o cechach barokowych, zbudowana z bali modrzewiowych w konstrukcji zrębowej na rzucie krzyża. Pierwotnie prezbiterium umieszczone było od strony wschodniej, obecnie – co jest osobliwością - od zachodniej.

Datowane na XI stulecie początki miasta dotyczą prawdopodobnie jakiejś osady ulokowanej w pobliżu rozlewisk i bagien rzeki Grabii i Pisi. Nieco póżniej jej mieszkańcy przenieśli się bardziej na południe. Z badań wynika, że już w XIV wieku istniał tu kościół parafialny, kaplica oraz młyn na rzece Pisi, co może świadczyć o pewnej zamożności miasta i jego mieszkańców. Pierwsi mieszkańcy utrzymywali się jak większość ludzi w tym czasie z uprawy ziemi i hodowli zwierząt a przypuszczalnie także z karczowania lasów. Nazwa miejscowości pochodzi bowiem od tzw. nowizny po wykarczowanym lesie pod uprawę. Innym określeniem nowizny jest słowo "łaz", a osiedle na łazach z czasem zaczęto nazywać jako Łazisko lub Łazysko.

Nie jest znane dotychczas nazwisko założyciela Łasku. Pierwszy oficjalnie potwierdzony w dokumentach znany mieszkaniec Łasku - Mathias de Lasko występuje w 1386 r., a w innym tekście z 1393 r. wymieniony jest Johannes de Lasco. Pierwsza wzmianka pisana o Łasku, mówi o fundacji kościoła, a pochodzi z 1356 r. W tym czasie wieś należała do rodziny Krowickich herbu Korab, którzy przybyli tu z Ziemi Kaliskiej. W 1422 r. jeden z przedstawicieli tego rodu - Jan Łaski, syn kasztelana lądzkiego Wojciecha z Krowicy, chcąc ożywić życie gospodarcze na tym terenie i powiększyć zamożność Korabitów uzyskał dla Łasku z rąk króla Władysława Jagiełły dokument nadający prawa miejskie. Od tego czasu herbem miasta stał się znak rodowy Korabitów: złoty korab na czerwonym polu z kosmatymi głowami lwów na dziobie i rufie, wokół również złoconego masztu zakończonego szeroką głowicą okręcony był złoty, żaglowy sznur.

Wraz z uzyskaniem praw miejskich otrzymał Łask przywilej na odbywanie w nim jarmarków w dniu św. Franciszka. Rozwój miasta w XV w. dał się zauważyć w poprawie systuacji ekonomicznej jego mieszkańców, jak też w nowym kształcie urbanistycznym. Wtedy wytyczono rynek otoczony nowymi domami mieszczan, wybudowano ratusz. Również w tym czsie datuje się rozwój cechów rzemieślniczych w Łasku, głównie szewców, garncarzy, piwowarów, kowali i innych. Organizacje cechowe spełniały bardzo ważną rolę w życiu miasta - to rzemieślnicy w tych latach tworzyli patrycjat miejski, decydowali o wyborze burmistrza, radnych, ławników. Na początku XVI w. miasto uzyskało prawa do organizowania kolejnych jarmarków w roku, co spowodowało zwiększony napływ kupców i handlarzy a tym samym pozwoliło mieszczanom uzyskiwać dodatkowe dochody konieczne dla odbudowy miasta po wielkim pożarze Łasku w 1523 roku. Szybki rozwój miasta w XVI wieku był w znacznej części zasługą rodu Łaskich, którzy to poprzez swoje kontakty ze znanymi wówczas politykami i uczonymi rozsławili Łask we wspólczesnym sobie świecie, obejmowali miasto swoistym mecenatem.

Po tym najkorzystniejszym w dziejach miasta okresie - wieku XVI - przyszły dużo gorsze lata. W 1624 r. wybuchł w mieście kolejny wielki pożar niszcząc całkowicie prawie 150 domów, ledwie odbudowane - przeżywa lata "potpou" szwedzkiego, a w latach 1660-61 klęskę pomoru, w trakcie której umiera ok. 25% mieszkańców. Później następuje rokosz Lubomirskiego, wojny szwedzkie za panowania króla Augusta II i wiążące się z tym grabieże, samowole żołnierskie, nakładane kontrybucje oraz kolejny pożar miasta w 1688 r. W tym stanie rzeczy wiek XVII upływa na pogłębiającym się upadku miasta. Na skutek długotrwałych wojen i olbrzymich zniszczeń mieszkańcy nie są w stanie odbudować już Łasku, stale maleje liczba rzemieślników. Sytuację pogarsza jeszcze jeden wielki pożar miasta, który wybucha w 1747 r. niszcząc aż 258 domów. Mimo klęsk mieszczanie ciągle je odbudowywują. W końcu XVIII wieku pod względem wielkości w woj. sieradzkim Łask ustępuje tylko Piotrkowowi, licząc ok. 1700 mieszkańców. W wieku XIX miasto powoli dźwiga się z ruiny. Opóźnia to jednak wielka epidemia cholery w latach 30-tych i niszczący 160 domów pożar w 1848 r. Przybywa jednak mieszkańców - w 1810 r. jest ich ok. 1600, w 1860 r. - już ok. 3800. Po opisanych pożarach przebudowano rynek Łasku, nadając mu kształt istniejący do dziś. Wtedy też zdecydowano aby w tej części miasta można było wznosić jedynie budynki murowane. W 1811 r. naliczono ich tylko 4, w 1827 - już 56. Wytyczono też wtedy nowe trakty do Pabianic, Piotrkowa i Sieradza, zmieniając całkowicie układ drogowy miasta.

W 1867 r. na skutek decyzji zaborcy Łask staje się miastem powiatowym w guberni piotrkowskiej. Powiat łaski liczył wówczas 5 miast i 18 gmin. W samym mieście powstały urzędy i instytucje podległe gubernatorowi w Piotrkowie. Rok ten można uznać zatem za początek szybszego rozwoju Łasku. W tym też okresie następuje uprzemysłowienie miasta, powstają liczne warsztaty rzemieślnicze i fabryczki. W końcu XIX w. istnieją w Łasku m. in. wytwórnia powozów i bryczek, wytwórnia wyrobów blaszanych, 2 olejarnie, mydlarnia, mała fabryka sukna i wyrobów bawełnianych, fabryka kleju i inne. Specjalnością Łasku w tym czasie stało sie garbarstwo - w chwili wybuchu I wojny światowej było aż 40 warsztatów wyprawiających skóry. Oprócz tego miasto posiadało też wtedy m. in. szkołę początkową, stację telegraficzną, dom schronienia dla starców i kalek, kościół katolicki, ewangelicki i synagogę. W mieście żyło ponad 5000 mieszkańców. W 1902 r. powstało połączenie kolejowe z Łodzią i Kaliszem.

Po wybuchu I wojny światowej Rosjanie wycofali się z miasta, a Łask wraz z częścią powiatu znalazł się strefie niemieckiej. Aczkolwiek miasto nie ucierpiało bezpośrednio na skutek toczących się działań wojennych, podupadło jednak znacznie na skutek rabunkowej polityki okupantów a także chorób i głodu wśród ludności. Na początku 1917 r. władze niemieckie zezwoliły na wybory do samorządu i na założenie pierwszej spółdzielni, nazwanej początkowo "Stowarzyszeniem Spożywców", a później Spółdziełnią "Udział", która przetrwała do czasów dzisiejszych. Z dniem odzyskania niepodległości, 11 listopada 1918 r. Polacy przejęli od Niemców urzędy cywilne, potem rozbroili stacjonujących w Łasku żołnierzy, zajęli ich magazyny, koszary, urząd pocztowy oraz dworzec kolejowy. W okresie I wojny światowej Łask nie zmienił zasadniczo swego wyglądu. Istotnym faktem z tego okresu było uruchomienie w mieście pierwszej elektrowni, z której jednak dostarczano prąd do budynków urzędowych i kilku lamp ulicznych.

Wraz z odzyskaniem niepodległości Łask stał się jednym z miast powiatowych w granicach nowo utworzonego województwa łódzkiego. W 1919 r. zamieszkiwało w tym powiecie ok.160.000 osób, z tego w Łasku ok. 5.000 mieszkańców. W 1937 r. liczbę mieszkańców Łasku obliczano na ok. 6.700. W okresie międzywojennym nadal rozwijał się w Łasku drobny przemysł i rzemiosło, jednak w latach dwudziestych w wyglądzie miasta nie zaszły większe zmiany. W latach trzydziestych skanalizowano część Łasku, unowocześniono elektrownię, poprawiono estetykę ulic i chodników przez m.in. ułożenie betonowych chodników.

 Nie wiadomo zbyt wiele skąd wzięła się nazwa miasta. Według niektórych danych miasto wzięło swą nazwę od rodu Łaskich. Na temat nazwy miasta powstały legendy. Najbardziej znana z nich mówi, iż nazwa miasta miałaby pochodzić od nazwiska rycerza Łaska. Z rozkazu Świętopełka  miał on ponoć zabić w 1008 dwoje książąt ruskich – Gleba i Borysa. Inna legenda natomiast mówi o tym, że ród Łaskich pochodzi od potomków normańskich rycerzy. Musieli oni ponoć uciec z Anglii do Polski.

Wybuch II wojny światowej rozpoczął okres rządów hitlerowskich, w wyniku których Łask został w znacznym stopniu zniszczony a tysiące jego mieszkańców wymordowano. W okresie okupacji miasto i cały powiat wcielono do Rzeszy. Podobnie jak w wielu innych miastach utworzono w Łasku getto żydowskie, w którym zgromadzono miejscowych Żydów oraz z okolicznych miast i wsi. Zbrodnicza polityka okupacyjna spowodowała zmniejszenie liczby ludności Łasku do 3.800 mieszkańców w 1945 r. Miasto zostało wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej w dniu 20. stycznia 1945 r. Wyzwolenie Łasku rozpoczęło nowy etap wjego dziejach. Znaczny ubytek ludności, zniszczenia wojenne i upadek gospodarczy miasta przez kilka lat hamowały dalszy rozwój Łasku. Stabilizacji życia i rozwojowi nie sprzyjały wprowadzane na terenie całej Polski przemiany ustrojowe.