Ujazd - łódzkie

Pałac położony jest w parku w centrum miejscowości.

Ujazd na mapie google

Współrzędne GPS:

N 50°23'27,47''

E 18°20'56,22''

Można spokojnie zaparkować tuż obok bramy wjazdowej.

Na początku XIX wieku hrabiowska rodzina Ostrowskich, która miała swą siedzibę w Ujeździe, posiadała tak rozległe dobra, że w ówczesnych dokumentach i na mapach określano je "Państwem Ujezdzkim". Ostrowscy ciągle rozbudowywali swe gniazdo rodowe, nie była to jednak pierwsza siedziba szlachecka w tej miejscowości.

Osadę założył w XV wieku Piotr Strykowski herbu Leliwa, miecznik łęczycki. Wtedy to zbudowano w Ujeździe pierwszy kościół, a według niektórych historyków - także zamek (jego fundatorem był przypuszczalnie Piotr Tłuk). Drugim, znanym z historycznych przekazów właścicielem dóbr ujezdzkich był Piotr Dunin z Prawkowic, wojewoda brzeski, podkomorzy sandomierski i starosta łęczycki.

Dzięki badaniom archeologicznym i późniejszej rekonstrukcji możemy określić te dwie fazy funkcjonowania zamku także poprzez jego przypuszczalny kształt:Faza I, lata 30-40 XV wieku do około roku 1468, wiązana z osobą Piotra Strykowskiego, zwanego Tłukiem. Zamek miał układ typowy dla ówczesnych siedzib możnowładczych z tego okresu. W południowej części znajdował się wielki dom. Ciekawostką jest fakt, że obecna północna ściana pałacu to w części ściana południowa zamkowego wielkiego domu. Warownia posiadała duży trapezowaty dziedziniec, a w części północnej znajdowała sie wieża, oraz „przyklejona” do niej mała okrągła wieżyczka, pełniącą funkcje klatki schodowej.

Faza II , lata 80. XV wieku, wiązana z osobą Piotra Dunina. Najważniejszą zmianą podczas rozbudowy warowni było wprowadzenie międzymurzy. Odsłonięto je podczas badań od strony wschodniej i zachodniej. Prawdopodobnie zmniejszono wtedy rozmiar dziedzińca wznosząc mur celem stworzenia międzymurza od strony północnej. Do prostokątnej wieży dobudowano drugą wieżę mieszczącą bramę zamku.

Następnie w końcu XVI wieku Ujazd przejęła rodzina Szczawińskich. W 1620 roku nabył te dobra Kasper Denhoff i zbudował pierwszy pałac ujezdzki.

W II połowie XVIII wieku Apolonia Denhoffówna wniosła Ujazd w posagu Tomaszowi Ostrowskiemu, podskarbiemu koronnemu, który zapisał się w historii również jako marszałek Sejmu Czteroletniego. Za jego czasów na miejscu zrujnowanego pałacu w Ujeździe wzniesiono nową, drewnianą rezydencję.

Następny, murowany pałac wybudował w latach 1800-1813 syn Tomasza Ostrowskiego - Antoni. Jego staraniem powstał wokół ujezdzkiego pałacu rozległy, łęgowy park krajobrazowy, który wkomponowano malowniczo w zbocza rzeczki Piasecznicy.

Za aktywną działalność polityczną Antoniego Ostrowskiego i jego udział w Powstaniu Listopadowym rząd carski skonfiskował w 1832 roku dobra Ujazd. Sam hrabia Antoni zmuszony był udać się na emigrację do Francji. Część rodowych dóbr, a w tym i Ujazd wykupił w 1869 roku od rządu przybyły z Francji syn Antoniego -Stanisław Ostrowski.

Obecny, neogotycki kształt pałac ujezdzki uzyskał w latach 1882-86. Jest to dwukondygnacyjna budowla na rzucie wydłużonego prostokąta z dwoma piętrowymi ryzalitami od frontu i tarasem od strony wschodniej. Wnętrza pałacu zostały .przebudowane na początku xx wieku. W okresie międzywojennym częściowo zmieniono elewację pałacu, m.in. dobudowując do niego taras od strony ogrodu. W rodzinie Ostrowskich dobra te pozostawały do wybuchu II wojny światowej. Ostatnim przedwojennym właścicielem był Jan Ostrowski, syn Juliusza.

Po 1945 roku użytkownikiem pałacu i parku w Ujeździe stał się Skarb Państwa. Funkcjonowało tutaj aż do 1956 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne. W tym czasie pałac uległ poważnej dewastacji. 0d 1957 roku użytkownikiem parku i pałacu była Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP, prowadząca tutaj ośrodek szkoleniowy. W Iatach 60-tych ujezdzki pałac poddano kapitalnemu remontowi.

W wakacje roku 2003 i 2004 prowadzone były prace archeologiczne (pod kierunkiem prof. Leszka Kajzera) w parku przy północnej stronie pałacu. Odsłonięto fundamenty średniowiecznego zamku, co pozwoliło dowiedzieć się wreszcie, jak wyglądała stara warownia. Zamek prawdopodobnie miał kształt czworoboku o łącznej powierzchni około 1000 metrów kwadratowych, czyli był cztery razy większy od dzisiejszego pałacu. W północno-wschodnim narożniku posiadał wieżę, a przy kurtynie północnej znajdował się trzykondygnacyjny dom mieszkalny.

Budowla znajdowała się na północ od dzisiejszego pałacu, przy czym mur południowy posłużył przy wznoszeniu nowego budynku, który stoi tu do dziś.

Zamek musiał posiadać duże walory architektoniczne, gdyż w opisie Polski z pierwszej połowy XVII stulecia autor dzieła „Polonia sive status Regni Poloniae descriptio”, Szymon Starowolski opisał Ujazd leżący niedaleko Rawy Mazowieckiej, jako miasto „wpadające w oczy dla zamku piękności"