Sławatycze

Gmina Sławatycze położona jest w północno-wschodniej części województwa lubelskiego, w powiecie bialskim, na południowy wschód od miasta powiatowego - Białej Podlaskiej. Sławatycze oddalone są o 57 km od Białej Podlaskiej, Włodawy - 27 km, Terespola - 35 km, Wisznic - 24 km, Lublina - 105 km.

Sławatycze na mapie google

Na terenie gminy Sławatycze można spotkać elementy wielu kultur i wyznań: katolickiej, prawosławnej, żydowskiej i tatarskiej. Miejscowość powstała prawdopodobnie w XV wieku, na terenach będących własnością królewską, wcześniej istniała tu osada targowa. W 1499 roku dobra sławatyckie zostały podarowane przez króla dworzaninowi Ursułowi Wołoszynowi, póĽniej należały one do Bohusza Bohowityna, a następnie do książąt Sanguszków. W 1546 roku wieś przeszła w ręce książąt Porońskich, którzy byli kalwinami. Sławatycze pozostawały znaczącym ośrodkiem reformacji przez cały XVII wiek, a także za czasów następnych właścicieli - Leszczyńskich. W 1666 roku odbył się tu synod kalwiński. Od drugiej połowy XVII wieku właścicielami miasta byli Radziwiłłowie. W połowie XIX wieku Sławatycze straciły prawa miejskie. W Sławatyczach zachował się dawny układ miejski z rynkiem i zabudową wzdłuż głównej szosy i równoległych ulic. Dobrze zachowała się parterowa, w znaczącej części drewniana zabudowa.

W pobliżu rynku stoją wśród zieleni dwie świątynie. Murowana cerkiew prawosławna p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego, w stylu bizantyjskim, z sześcioma cebulkami kopuł, zbudowana w końcu XIX wieku. Wewnątrz znajdują się elementy wystroju poprzedniej cerkwi unickiej.

Naprzeciwko cerkwi wznosi się neorenesansowy kościół p.w. Matki Boskiej Różańcowej z lat 1913-19 o ciekawej bryle i detalach przypominających stare zamki. We wnętrzu częściowo zachowane wyposażenie poprzedniego kościoła fundacji Michała Kazimierza Radziwiłła.

W Sławatyczach są cztery cmentarze: katolicki, żydowski, unicki i prawosławny.

W miejsce legendy: zwyczaj pożegnania starego roku przez brodaczy.

Brodacze to lokalna nazwa przebierańców, którzy w ostatnich 3 dniach grudnia w okresie kiedy żegna się stary rok, nakładają specjalne stroje i paradują w nich po ulicach Sławatycz. Określenie „ brodacze” pochodzi od bardzo długich bród z lnianego włókna, jakie przyczepiali sobie miejscowi przebierańcy. Symbolizowały one długie życie, duże doświadczenie oraz bogactwo przeżyć. Zwyczaj ten jest bardzo stary. Najstarsi mieszkańcy Sławatycz (90 lat) mówią, że o brodaczach odpowiadali im dziadkowie.
Przygotowywania strojów rozpoczynają się z początkiem adwentu. Dziewczęta robią piękne kwiatki z kolorowymi bibułkami, a chłopcy wykonują maski i poszukują odpowiednich kożuchów. Aby zabawa dłużej trwała, najpierw tj. po Świętach Bożego Narodzenia za brodaczy przebierają się dzieci. Starsi 2-3 dni przed zakończeniem roku kolędowali, a zebrane pieniądze przeznaczali na cele społeczne jak: budowę Domu Ludowego, zakup motopompy strażackiej, samochodu strażackiego, czy też organów kościelnych. W dniu 31 grudnia w godzinach popołudniowych rozpoczynali kolędowanie połączone ze składaniem życzeń.

A to słowa życzeń podane przez Leonarda Chomczewskiego (lat 73): O, tej dobie leży w żłobie Syn Wiekuisty z Panny Przeczystej. Ta Dziewica porodziła Królewicza. Osioł z wołem pod okołem Nisko podają, pasterze grają. Trzej Królowie swoje zdrowie Niosą z pieśniami, baśniami, Bośmy pokłon dali z serca swego Szanujmy jego!

Jeżeli w jakimś domu była żałoba, brodacze dom ten omijali w ten sposób szanując pamięć zmarłego.

Dawniej brodacze byli bardziej oczekiwani przez społeczeństwo Sławatycz i okolicznych miejscowości (są tylko w Sławatyczach) nie było telewizji, dyskotek i dorosłych brodaczy było 30 - 40 i więcej.W latach okupacji i stanie wojennym też było ich sporo. Obecnie jest ich mniej i tylko dzięki dyrektorowi GOK Bolesławowi Szulejowi, który tradycje podtrzymuje, urządzając konkursy z nagrodami, na najładniejszy strój brodacza: chroni ją i pielęgnuje popularyzując wśród dzieci i młodzieży.
Zdjęcia brodaczy zostały zapożyczone ze strony internetowej gminy Sławatycze.