Inowłódz

Aby dostać się do ruin zamku Kazimierza Wielkiego należy skręcić za mostem na Pilicy w prawo (jadąc od Tomaszowa).

Inowłódz na mapie google

Współrzędne GPS:

N 51°31'25,69''

E 20°13'13,36''

Z dojazdem nie ma problemów, ponieważ w miasteczku wszystko jest dobrze opisane i znajdują się tabliczki kierujące na najważniejsze zabytki.

Zaparkowaliśmy na skraju drogi tuż obok bramy wejściowej i tablicy informacyjnej.

Zamek jest w stanie tzw. trwałej ruiny. W roku 2008 rozpoczęto prace finansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Oczyszczono obiekt z gruzu i rośliności, naprawiono ubytki w zachowanych murach, oraz co najbardziej rzuca się w oczy - zrekonstruowano dolną część ośmiobocznej wieży.

Plany na przyszłość są jeszcze ambitniejsze. Planuje się dokończenie odbudowy, która stanie się punktem widokowym, oraz zrekonstruowanie i zagospodarowanie niektórych pomieszczeń w których miejsce znalazłyby muzeum, biblioteka i punkt IT. W zamierzeniach jest też odtworzenie fosy, oraz odsłonięcie murów otaczających zamek. Na terenie ma też znajdować się ścieżka dydaktyczna. Co należy podkreślić, to fakt, że nie zdecydowano się na całą rekonstrukcję warowni, ale tylko częściową jej adaptację dla ruchu turystycznego, oraz pozostawienie zamku w stanie trwałej ruiny.

Obronny zamek w Inowłodzu był jedną z blisko pięćdziesięciu murowanych warowni, zbudowanych za życia i panowania Kazimierza Wielkiego. Budowę zamku rozpoczęto między 1352 a 1370 rokiem.

Miasto otoczone zostało murami i fosą. Przez fosę i rzekę Pilicę do dwóch miejskich bram wiodły drogi przez drewniane mosty. Mury miejskie dodatkowo wzmacniały prostokątne baszty. W obrębie murów znajdował się rynek, ratusz, kościół i zabudowa mieszczan. Bezpieczeństwa strzegł połączony z murami zamek.

Zamek pozostał w rękach królewskich do czasu wojen szwedzkich.

Za panowania króla Ludwika Węgierskiego (czwarta ćwierć XIV w.), w Polsce rozpowszechnił się zwyczaj zapisywania odpowiednich sum na dobrach królewskich tytułem wynagrodzenia za zasługi lub poręczenie długów.

Pomiędzy 1387 a 1390 zamek w Inowłodzu, jako zastaw pożyczonych pieniędzy, przeszedł w ręce braci Niemirów (Niemierza), Jana i Abrahama herbu Nałęcz z Nowego Dworu pod Warszawą.

W styczniu 1393 roku król Władysław Jagiełło wykupił zamek i na przełomie XIV i XV wieku z jego inicjatywy dokonano pierwszej przebudowy zamku tj. zwiększono jego powierzchnię użytkową oraz tym, że monarcha przywiązywał dużą wagę do modernizacji zamku świadczyć mogą jego częste w nim wizyty. W czasie swego 48-letniego panowania Król gościł w Inowłodzu conajmniej sześć razy, tj. w 1393, 1394, 1404, 1406, 1407 i 1409.

a

Nie wiadomo dokładnie, jakie wydarzenie miało decydujący wpływ na ostateczny upadek warowni, choć powszechnie uważa się, że podminowali ją i wysadzili w powietrze wycofujący się w 1657 żołnierze szwedzcy.

Po tych wydarzeniach zamek opustoszał i bardzo szybko popadł w ruinę. Nikt nie podjął się skutecznej próby ratowania budowli.

Przez następne 200 lat systematycznie pogarszał się, a traktowanie murów jako kamieniołomu w drugiej połowie XIX wieku spowodowało, że ich pozostałości przestały być widoczne na powierzchni gruntu. W 1880 roku łódzki fabrykant Antoni Urbanowski wywiózł ponad 600 stusów kamienia z zamku w celu realizacji jakiejś bliżej nieokreślonej inwestycji nad rzeką Pilicą.

Do XX wieku zamek pozostawał w ruinie. Prace archeologiczne podejmowano na zamku w latach: 1937-1949, 1973-1975, 1977-1985. W tym ostatnim etapie badań uczytelniony został pełny rzut zamku i jego dzieje budowlane. Pracami archeologicznymi kierowali J. Augustyniak i W. Stępień. Badania wykopaliskowe i odsłonięcie zachowanych murów sfinansował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Piotrkowie Trubunalskim i Urząd Gminy w Inowłodzu.

Wśród mieszkańców inowłodzkich utrzymuje się podanie, że w zamkowych piwnicach ukryte są skarby i że prowadzi do nich tajne podziemne przejście do romańskiego kościoła św. Idziego, którym podobno na msze wieczorne chodziła Królowa Bona.

 

Osada w miejscu obecnego Inowłodza istniała w X wieku. Inowłódz jest wzmiankowany w dokumencie z 1145, z którego wynika, że już wówczas istniał w miejscowości kościół (ob. kościół filialny pw. św. Idziego), ufundowany przez Władysława Hermana w 1086. 

 

Prawa miejskie otrzymał w połowie XIV wieku od króla Kazimierza Wielkiego, wówczas to wzniesiono również zamek mający bronić północnej granicy Małopolski. Inowłódz pełnił funkcję grodu granicznego - usytuowany był na lewym brzegu Pilicy, jako centralny gród regionu, który określono mianem "cypla inowłodzkiego", pomiędzy północno-zachodnim Sandomierskim i Mazowszem Rawskim. 

 

Co do przynależności terytorialnej inowłodzkiego mediewiści są odmiennych zdań. Teza o przynależności do Mazowsza wydaje się prawdopodobna tylko dla okresu zmian w połowie XI w. Od połowy XII w. powstała zależność od stolicy łęczyckiej. Miejscowy zamek do połowy XVII wieku był rezydencją kasztelanii inowłodzkiej. 

 

W 1655 podczas potopu wojska Stefana Czarnieckiego pokonały w bitwie pod Inowłodzem wojska szwedzkie. Inowłódz aż do czasu rozbiorów był miastem królewskim. Prawa miejskie utracił w wyniku represji po powstaniu styczniowym w 1870. 

 

Niedługo potem nastąpił rozwój miejscowości, związany z odkryciem właściwości leczniczych wód mineralnych - źródła żelaziste oraz wapniowo-magnezowe, borowiny oraz miejscowego mikroklimatu. Podjęto próbę utworzenia uzdrowiska. Ponowny rozwój przerwała jednak I wojna światowa.

Co można w Inowłodzu zobaczyć?

 * kościół filialny pw. św. Idziego z XII wieku;

 * ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z XIV wieku;

 * kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XVI wieku;
 * synagoga z XIX wieku.
 * Cmentarz żydowski w Inowłodzu